PRACA

Usługi dlatego są działalnością gospodarczą, ponieważ praca w nich wykonywana jest tym czynnikiem, który przesądza o ich przynależności do owej domeny aktywności człowieka. A co jest pracą ?

Z tym ekonomia uporała się dość łatwo. Praca to taka aktywność człowieka, która (bezpośrednio bądź pośrednio) nastawiona jest na zaspokajanie potrzeb. A ponieważ zaspakajać potrzebę może tylko wytwarzając jakąś użyteczność – w wersji bardziej uogólnionej otrzymujemy definicję: pracą jest kwalifikowana aktywność człowieka, dzięki której powstaje użyteczność służąca zaspokajaniu potrzeb. Z czasem, kwalifikacje zastąpiono kompetencjami.

Kategorię ‘praca’ wykorzystałem w definicji usługi wprowadzając pojęcie: ŚWIADCZENIE PRACY. Dzięki temu mogłem podkreślić, iż w usługach mamy do czynienia nie ze zwyczajnym zużyciem pracy, tylko ze szczególnym rodzajem jej wydatkowania, będącego świadczeniem; a świadczyć znaczy: doświadczać, poświadczać, dawać świadectwo…

Oczywiście można by na tym poziomie wyjaśniania poprzestać, ale też można – kontynuując wywód pójść dalej w dwu kierunkach:

a/ abstrahując, ujmować można pracę jako siłę, energię, potencjał wytwórczy… czyli podążać w kierunku ergonomii, prakseologii, HRM.

b/ jeśli jednak uwzględnimy ‘usługowy’ – a więc szczególny sposób  uczynniania pracy, to otwiera się nowa perspektywa poznawcza, prowadząca myśl w inną stronę, czyli  ku antropologii.

Jeśli zdecydujemy się obrać wariat drugi, to ‘praca’ sytuuje się we wzbogaconym kontekście, pozwalającym lepiej zrozumieć istotę usługowego świadczenia.

Ocena pracy

Podstawą jest produktywność pracy; w ponoszonych z tego tytułu  nakładach bierze się pod uwagę przede wszystkim koszty pracy.

PRACA  advers. ROBOTA

W swoich wnikliwych analizach H. Arendt („Kondycja ludzka”, Warszawa, 2000 ) wyodrębnia trzy podstawowe rodzaje aktywności człowieka: robotę – pracę – działalność. Uznając, że ten podział został jasno wyłożony, ograniczę się tylko do dodania obcojęzycznych określeń, aby uwydatnić różnice: robota – laboro, arbeiten; praca – facio, werken, herstellen; działać, być aktywnym w sferze publicznej, wieść vita activa – tätigen; przy czym warto dodać, że vita activa obejmuje też myślenie.

Określenie „świadczenie pracy” jest na tyle pojemne, że odnosi się zarówno do pracy wydatkowanej w realizacji konkretnego zlecenia, jak też do działania w sferze publicznej. I nie polega na wywarzaniu/produkowaniu, tylko – w istocie –  na czynieniu, przedstawianiu i urzeczywistnianiu.

Dodatkową ważną okolicznością jest to, iż praca usługodawcy podejmowana jest na zlecenie usługobiorcy. Zlecający nie tyle kieruje zlecenie do określonego adresata, ale powierza mu swój problem, swoją sprawę. Czysto formalnie rzecz ujmując: zlecający ma nadzieję, że przyjmującemu zlecenie uda się poprawić/naprawić  istniejący stan rzeczy

Akceptacja zlecenia skutkuje uruchomieniem/uczynnieniem potencjału usługowego, jakim dysponuje usługodawca; co można zwięźle  – za Stagirytą – wyrazić, iż potencjalność przechodzi w akt.

AKT

A k t – oczywiście kojarzy się z aktywnością i aktorem, ale jego synonimem jest c z y n. Zatem w akcie świadczenia pracy chodzi o to, aby u c z y n i ć coś, co – jakkolwiek jest użyteczne – posiadałoby nadto wyższą wartość. A owa nadwyżka jest tym większa, im skuteczniejsze wzbudzenie potencjału usługtwórczego, im wyższy poziom zaangażowania usługodawcy. To dzięki  jego zaangażowaniu świadczenie uzyskuje/nabywa oryginalną, unikatową f o r m ę, która niweluje rozłączność: cel advers. środek. Zamiar nadanie świadczeniu oryginalnej formy – upodabnia je do aktu twórczego.

Uwaga. Powyższy wywód – jak można zauważyć – jest jedynie naszkicowaniem drogi, na którą wkroczyć powinna głębsza refleksja. Ale jest to okazja i materiał na odrębny artykuł.

Ocena

Ocena dokonań usługodawcy przebiegać może dwutorowo:

• Kiedy punktem wyjścia jest złożony MODE

  Dekonstrukcja jego zawartości prowadzi najpierw do wyodrębnienia i wyboru ‘krytycznych’ komponentów, a następnie do określenia poprawności wykonania. Model traktowany jest  niczym ‘ideał’, a realizacja usługi jest tylko asymptotycznym jego osiąganiem.

• Kiedy punktem wyjścia jest prosty WZORZEC

  Identyfikacja najważniejszych składowych (komponentów) potwierdza poziom zgodności

SPRAWSTWO

Sprawstwo pojawia się jako kategoria będąca zwieńczeniem aktywności usługodawcy. Ale nie jest ono tejże aktywności  punktem/elementem końcowym. Jest raczej pojęciem, które jak klamra spina cały cykl obsługi.

Finis coronat opus, koniec wieńczy dzieło,  głosi starożytna sentencja, ale początek, ‘zaczyn” jest ważniejszy. Odnośnie do działalności usługowej – to postawa, nastawienie, świadomość sensu angażowania się… tworzą ów ‘zaczyn’ przechodzący w zamiar:

Sprawić, aby zaistniało coś wartościowego.

Sprawić, aby wraz z realizacją usługi ludzie uczestniczący w tym wydarzeniu doznali przebłysku Dobra.

Sprawić, aby po  wydarzeniu – z pozoru prozaicznym – pozostał jakiś trwalszy ślad.

Ocena

Przeprowadzana waluacja ma wykazać:

• Czy potwierdzone zostało, że wykonawcy usługi nie tylko opowiedzieli się po stronie Dobra, ale je przysporzyli ?
• Czy w świadczeniu doszło do usługo/fanii?

Kazimierz Rogoziński